COĞRAFYA NEDİR ?

Coğrafya, insanlar ve yer (mekân) ile bunlar arasındaki ilişkiyi inceleyen Bilimdir. Yani yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya sadece yerlerin isimlerini ezberleme ve bunların dünya üzerinde nerede olduklarını gösterme değildir. Coğrafya, öğrencilerin çevrelerinde olanları anlamalarına ve insanın çevre ile etkileşimi hakkında bir anlayış geliştirmelerine yardımcı olur. Yerlerin isimlerini, lokasyonlarını ve özelliklerini bilmek, coğrafyanın temelini oluşturan unsurlardır. Bu da çok büyük ve oldukça büyüleyici öğrenme alanının bir parçasıdır.

1. Coğrafya yeryüzünü tasvir eden (açıklamaya çalışan) bir bilimdir.
2. İnsan ve coğrafi çevre arasındaki karşılıklı ilişkileri inceleyen bir bilimdir.
3. Bitki ve hayvan topluluklarının farklı dağılışı inceleme alanlarından bazılarıdır.
4. Nüfus yoğunluğu, nüfusun yeryüzündeki dağılışı, yerleşmeler ve özellikleri de coğrafyanın inceleme alanına girer.
5. Doğa olayları yeryüzünde değişiklikler oluşturur. Coğrafya yeryüzündeki değişmeleri de yakından inceler.
6. Havaküre yeryüzü ile ilişkili olduğundan Coğrafya, iklim olaylarını incelemek durumundadır.
7. Deniz ve Okyanuslardaki olaylar da Coğrafya'nın inceleme alanı içinde yer alır.
Yukarıda, Maddelerle başlıkları verilen olayları, inceleyen ''Coğrafya” kompleks bir bilimdir. Ne tamamen bir fen ilmi , ne de tamamen bir sosyal ilimdir. Bu iki bilim kategorisi arasında, bir köprü rolü oynar.
Bu durum, Coğrafya'da konuların neden - sonuç ilişkisi içinde düşünülüp ele alınmasını gerektirir. Pek çok bilim dalı ile ilişkili olan Coğrafya biliminde, doğru yorumlar yapabilmek için geniş bir kültür birikiminin olması gerekir. Matematik, Fizik, Kimya ve Biyoloji derslerini iyi yorumlayan öğrencilerin Coğrafyada başarılı olmaları bu yüzdendir
Gregg ve Leinhardt (1994), coğrafyayı 4 özellikle karakterize edilen bir disiplin olarak tanımlamaktadırlar. Birincisi bir yere eşsiz bir karakter kazandıran, yeryüzü üzerindeki özelliklerin dağılımıdır (Örn: dağlar, nehirler, denizler vb.). İkincisi, bazı şeylerin oldukları yerlerde ve zamanda neden ve nasıl meydana geldiğini anlamaktır (Örn: Volkanlar gibi). Üçüncüsü, meydana gelen olayların, diğer olaylarla ilgisi ve bağlantısıdır (Örn: Yağmur ormanlarının tahribi). Sonuncusu, coğrafyanın haritalar ile bilgilerin ve fikirlerin iletişimini sağlamasıdır. Bu dört özellik birbiri ile çok çeşitli yollardan etkileşim içindedir. Bunlardan ilk üçü coğrafyanın temel prensipleridir. Sonuncusu ise coğrafî araştırmalar sonucu elde edilen bilgilerin ifadesidir.
Coğrafyanın bu değişik yönleri arasındaki etkileşim, onu tanımlama amaçlı olarak kesin çizgilerle bölünmesini zorlaştırır. Coğrafi beceriler, yerler (mekanlar), fizikî, beşerî ve çevre coğrafyası biçiminde bir bölümleme, bunlardan bir veya iki alanın coğrafya eğitiminin çeşitli basamaklarında yer alması; öğrencinin çeşitli alanlar arasındaki ilişkiyi anlamasının engellenmesi şeklinde bir sonuç doğurabilir.
Coğrafya, bazı yeteneklerin gelişimini ve kavramların anlaşılmasını içerir. Bu kavram ve yetenekler ise fizikî çevre (ortam), beşerî çevre ve bunlar arasındaki ilişki ile ilgilidir. Coğrafya sorgulanan ve araştırılabilen konuları içerir. Coğrafya öğretilirken, beşeri ve fiziki ortam ve bunların etkileşimiyle ilgili konulara dayalı sorular sorulur. Bu sorulara, Anahtar coğrafî sorular denir. Coğrafyanın öğrenilmesinde bu anahtar soruların bilinmesi gerekir. Temel coğrafi kavramları içeren her soru, coğrafyada anahtar soru demektir. Dolayısıyla coğrafya konularının her birinin çok sayıda anahtar sorusu olabilir. Bu çalışmada, ilköğretim ve ortaöğretim coğrafya konuları işlenirken, çocukta coğrafya bilincini oluşturacak olan anahtar soru ve kavramlar üzerinde durulmaktadır.
Foley-Janikoun (1996) ilköğretim seviyesinde anahtar soruların şunlar olduğunu belirtmektedirler.

Bu yer nerededir?
Bu yer neye benzemektedir? Ne gibidir
Bu yer niçin böyledir? Neden bu şekli almıştır
Bu yer diğer yerlerle nasıl bir bağlantı içindedir
Bu yer nasıl değişmektedir?
Bu yerde yaşamak (olmak) neye benzemektedir?
Bir başka yere bu yer nasıl benzemekte veya nasıl farklılaşmaktadır?
Anahtar coğrafî sorular ile coğrafî kavramlar arasındaki ilişki
Coğrafyayı öğrenmek ve öğretmek için sürekli bu anahtar soruları, bilmek ve akılda tutmak yararlı olacaktır. Bu soruları herhangi bir yer veya konu hakkında öğrencilere sormak, o yerin ve konuların öğrenilmesini sağlar. Örneğin, bir dağ, bir vadi, bir köy, bir ülke veya doğal bir bölge ile ilgili olarak sorular sorulur.
Yukarıda verilen anahtar sorularla yapılan coğrafya çalışması yerlerin, sistemlerin, süreçlerin anlaşılmasına yardımcı olur. Bu yaklaşım, anahtar coğrafî kavramların gelişmesi içinde bir bilgi çerçevesi oluşturur.
Coğrafi sorularla, coğrafi kavramlar genellikle iç içe girmiştir. Çoğu zaman her soru en az bir coğrafî kavram içerir. Örneğin:
Bu yerleşmelere neden şimdi bulundukları mekanlarda yerleşilmiştir? şeklinde bir coğrafi soru yerleşim ve yerleşme gibi iki coğrafi kavramı içermektedir.
Yerleşmelerin dağılımında İngiltere, Türkiye, Kanada ve Japonya gibi ülkeler arasında bir benzerlik var mı?
Bu yerleşmeler arasında nasıl bir ilişki var? Yerleşmelerin dağılımı zamanla değişime uğramış mı? Yeni bir yerleşme kurulmuş mu? Kurulmamış ve kurulması gerekiyorsa nerede kurulmalı? Şehre göre kasabada daha mı farklı bir arazi kullanımı vardır?
Yerleşmelerin şekilleri ve yoğunlukları niçin ülkeden ülkeye değişmektedir? Şehirler içinde hangi bölgeler vardır?
Bazı bölgelere diğerlerine göre daha mı kolay ulaşılmaktadır? Neden?
gibi daha pek çok birbiriyle bağlantılı ve çeşitli coğrafi kavramlar içeren soruyu arka arkaya sorabiliriz. Yukarıda da belirtildiği gibi, önemli temel coğrafi kavramları içeren her soru coğrafyada anahtar soru demektir. Dolayısıyla, ünitelerin anlaşılmasını ve genellemeleri kolaylaştırıcı bir dizi alt soru başlıkları da oluşturmak mümkündür. Bu alt sorular anahtar soruların daha iyi bir şekilde yapılandırılmasına yardımcı olur. Örneğin, yerleşme nedir? anahtar sorusu;İnsanlar kendi yerleşmeleri ile ilgili olarak neleri sevmektedirler?
Yerleşmeleri büyüklüklerine, fonksiyonlarına, popülerliklerine göre sınıflandırmak bir kolaylık sağlamakta mıdır? Ne gibi kolaylıklar sağlamaktadır? gibi daha da çoğaltılabilecek alt sorular içermektedir. Anahtar sorular ve alt sorular öğrencinin tanımlama, tasvir etme, sınıflandırma, Analiz ve sentez yapma becerilerini geliştirir.Anahtar sorular aynı zamanda coğrafya öğretiminde dersin amaçlarını belirlemeye de yarar. Yani anahtar sorular dersin konusu ile ilgili olarak hazırlandığında, o dersin akışını ve araştırmanın yönünü belirler. Bernard Cox’a göre coğrafi bir araştırma için anahtar sorular öz olarak şu şekilde sıralanabilir:
Yerleşilen yer neresidir? Neden orada yerleşilmiştir? Bu mekana yerleşmenin sonuçları ne olmuştur? Daha farklı yerleşme alternatifleri neler olabilirdi veya olabilir.